De maatschappelijke veerkracht van Europa versterken

De rechtsstaat handhaven en corruptie bestrijden

De oorlog van Rusland tegen Oekraïne herinnert ons eraan dat wij onze zwaarbevochten democratie en vrijheden moeten verdedigen. Elke generatie Europeanen moet helpen de weerbaarheid van de Europese democratie op te bouwen en de belofte van het Europese vredesproject te hernieuwen.

De rechtsstaat — vrijheid, billijkheid, gelijkheid

De rechtsstaat vormt het fundament van onze Unie. Het jaarlijkse verslag over de rechtsstaat beschrijft de ontwikkelingen, zowel de positieve als de negatieve, in verband met de rechtsstaat in de lidstaten.

In het verslag van 2023 is de trend positief, maar wordt erkend dat de voltooiing van bepaalde hervormingen meer tijd vergt.

Doeltreffend anticorruptiebeleid

In mei 2023 heeft de Commissie doortastende maatregelen genomen om corruptie in de EU te bestrijden en de EU-regels inzake de definities van en sancties voor corruptiedelicten te harmoniseren. Het doel is:

• zorgen voor hoge normen tegen alle corruptiedelicten;
• de handhaving ervan verbeteren;
• structuren opzetten in de lidstaten om corruptie beter te voorkomen.

De Commissie heeft ook een nieuwe specifieke sanctieregeling voorgesteld om ernstige gevallen van corruptie wereldwijd aan te pakken.

Voorstel tot oprichting van een Interinstitutioneel Ethisch Orgaan

In juni 2023 heeft de Commissie voorgesteld een Interinstitutioneel Ethisch Orgaan op te richten; er komen gemeenschappelijke normen voor het ethisch gedrag van leden van EU-instellingen evenals een formeel mechanisme voor de coördinatie van ethische vereisten en de gedachtewisseling hierover tussen de instellingen.

Burgerparticipatie

Voortbouwend op de Conferentie over de toekomst van Europa, een ongekende exercitie op het gebied van participatieve democratie, geeft de Commissie gevolg aan de aanbevelingen van burgers.

In de nieuwe burgerpanels delen ongeveer 150 willekeurig geselecteerde personen hun inzichten in aanloop naar bepaalde belangrijke voorstellen van de Commissie. De nadruk ligt op de jongere generatie en haar cruciale rol bij het vormgeven van de toekomst.

Honderdste Europees burgerinitiatief

Op 18 ^{april 2023 heeft de Commissie het honderdste burgerinitiatief geregistreerd, dat opriep om alle Europese hoofdsteden te verbinden via hogesnelheidstreinen. Sinds hun oprichting in 2012 zijn de Europese burgerinitiatieven een krachtig instrument voor de participatieve democratie, waarmee meer dan 17 miljoen handtekeningen voor diverse voorstellen zijn verzameld.}

De Commissie blijft zich inzetten voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen heeft om zich te ontplooien. Alle mensen moeten vrij zijn om hun individualiteit te uiten, hun mening te geven, vrij hun geloof te beleven, en te kiezen wie ze liefhebben.

Gendergelijkheid

In de strategie voor gendergelijkheid 2020-2025 wordt benadrukt hoe belangrijk het is een bloeiende, gendergelijke samenleving en economie te bevorderen. In lijn hiermee hebben wij voorstellen ingediend ter:

• bescherming en versterking van de rechten van gezinnen in grensoverschrijdende situaties; 
• versterking van de toepassing van het beginsel “gelijk loon voor gelijk werk” tussen mannen en vrouwen, om de genderloonkloof eindelijk naar de mestvaalt van de geschiedenis te verwijzen;
• uitbanning van gendergerelateerd geweld.

Uitbanning van geweld tegen vrouwen

Op 1 juni 2023, zeven jaar na het voorstel van de Commissie, is de EU eindelijk toegetreden tot het Verdrag van Istanbul inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld. We onderhandelen momenteel over minimumnormen in het EU-recht om:

• bepaalde vormen van gendergerelateerd geweld strafbaar te stellen;
• de toegang van slachtoffers tot de rechter en hun bescherming en ondersteuning te verbeteren;
• voor coördinatie tussen de betrokken diensten te zorgen;
• dit soort misdrijven te voorkomen.

Rechten van lhbtiq’ers

Zoals voorzien in de strategie voor gelijkheid van lhbtiq’ers 2020-2025 heeft de Commissie in december 2022 een voorstel gepresenteerd ter versterking van organen voor gelijke behandeling, om discriminatie te bestrijden, door minimumnormen vast te stellen met betrekking tot hun mandaat, bevoegdheden, taken, middelen en onafhankelijkheid.

Racismebestrijding

In het kader van het EU-actieplan tegen racisme 2020-2025 heeft de Commissie:

• de lidstaten aangemoedigd om uiterlijk eind 2022 nationale actieplannen tegen racisme vast te stellen;
• er bij de lidstaten op aangedrongen om nationale strategieën ter bestrijding van antisemitisme te ontwikkelen;
• de nationale Roma-kaders geëvalueerd;
• een nieuwe coördinator aangesteld om moslimhaat tegen te gaan.

Werkgelegenheidspakket voor personen met een handicap

Personen met een handicap hebben, net als alle anderen, het recht volledig deel te nemen aan alle aspecten van het leven. Het in september 2022 gepresenteerde werkgelegenheidspakket voor personen met een handicap ondersteunt de lidstaten bij:

• het bevorderen van sociale inclusie;
• het bestrijden van armoede;
• het stimuleren van de vaardigheden en competenties van personen met een handicap.

In september 2023 presenteerde de Commissie een voorstel voor de invoering van de Europese gehandicaptenkaart, die bedoeld is om de grensoverschrijdende erkenning van de gehandicaptenstatus te waarborgen. Dit zal korte verblijven in een andere lidstaat vergemakkelijken door houders van de kaart in de hele EU dezelfde toegang te geven tot bijzondere of preferentiële voorwaarden met betrekking tot diensten als onderdanen van die lidstaat.

In het kader van de Europese Veiligheidsunie zet de EU zich in voor de bescherming van al haar burgers en bedrijven, zowel online als offline. Sinds juli 2020 zijn aanzienlijke stappen gezet om de vier pijlers van de strategie te versterken.

Wet inzake cybersolidariteit

De voorgestelde wet inzake cybersolidariteit heeft tot doel de samenwerking binnen de Unie bij de bestrijding van cyberdreigingen te versterken door:

• betere detectie en meer bewustwording van dreigingen;
• grotere paraatheid van kritieke entiteiten;
• hogere gezamenlijke crisisbeheersings- en responscapaciteit in alle lidstaten.

EU-strategie voor maritieme veiligheid         

In maart 2023 heeft de Commissie een geactualiseerde EU-strategie voor maritieme veiligheid bekendgemaakt, waarin maatregelen worden voorgesteld om de maritieme veiligheid te verbeteren, waaronder:

• marineoefeningen op EU-niveau;
• betere kustwachtoperaties;
• versterkte veiligheidsinspecties in EU-havens, met het oog op het bevorderen van nauwere samenwerking met partners zoals de NAVO om de op regels gebaseerde orde op zee te handhaven.

Een Europese ruimtestrategie voor veiligheid en defensie

De Europese ruimtestrategie voor veiligheid en defensie, waarin de EU de ruimte onderkent als een betwist strategisch domein, heeft tot doel:

• haar ruimteactiva, zoals satellieten, te beschermen;
• vijandige activiteiten in de ruimte, zoals spionage, te ontmoedigen;
• haar strategische autonomie te versterken.

Vergroting van de weerbaarheid tegen natuurrampen en door de mens veroorzaakte rampen

De rescEU-reserve voor brandbestrijding vanuit de lucht is verdubbeld ter voorbereiding op deze zomer en omvat nu 24 vliegtuigen en 4 helikopters uit 10 lidstaten. In 2023 mobiliseerde de EU via het EU-mechanisme voor civiele bescherming honderden brandweerlieden, voertuigen en vliegtuigen om grote branden in Europa te blussen en om solidariteit te tonen met onze internationale partners, zoals Canada. In 2022 ontwikkelde de Commissie ook een actieplan voor de preventie van natuurbranden.

In februari 2023 heeft de Commissie ook een aanbeveling en een mededeling aangenomen om gemeenschappelijke doelstellingen vast te stellen met het oog op betere Europese rampbestendigheid op het gebied van civiele bescherming. Het gaat om manieren om de Europese landen beter voor te bereiden op natuurrampen, zoals aardbevingen, overstromingen en bosbranden. 

De pandemie overwinnen en een gezondheidsunie opbouwen

COVID-19

Op 5 mei 2023 werd de status van COVID-19 als wereldwijde noodsituatie op gezondheidsgebied officieel opgeheven. Onze veerkracht, solidariteit en coördinatie hebben ons, samen met ons diepe vertrouwen en onze krachtige investeringen in wetenschap en innovatie, in staat gesteld deze ongekende crisis te boven te komen.

De EU-vaccinstrategie

De EU-vaccinstrategie leverde indrukwekkende resultaten op: meer dan 70 % van de EU-bevolking werd volledig gevaccineerd tegen COVID-19.

Via het EU-FAB (netwerk van vaccinproducenten voor toekomstige noodsituaties op gezondheidsgebied), dat een continue capaciteit biedt om jaarlijks tussen de 500 en 700 miljoen vaccindoses te produceren, kunnen we ervoor zorgen dat vaccins snel beschikbaar zijn om toekomstige crises het hoofd te bieden. Wij blijven ons inzetten om ervoor te zorgen dat vaccins voor de hele wereld toegankelijk zijn. Sinds december 2020 zijn bijna 2,5 miljard doses van het COVID-19-vaccin naar 168 landen uitgevoerd.

Digitaal EU-covidcertificaat

Het digitale EU-covidcertificaat maakte veilig en vrij reizen mogelijk voor burgers in de hele Europese Unie toen de lidstaten het reizen tijdens de pandemie beperkten. Sinds de lancering in 2021 zijn in de EU meer dan 2,3 miljard certificaten afgegeven. Voortbouwend op dit succes heeft de Wereldgezondheidsorganisatie in juni 2023 het EU-systeem van digitale covidcertificaten overgenomen om een mondiaal systeem op te zetten dat burgers over de hele wereld beschermt tegen huidige en toekomstige gezondheidsbedreigingen.

Europese gezondheidsunie

Het voorbije jaar is verder gewerkt aan een sterke Europese gezondheidsunie om de gezondheid van onze burgers beter te beschermen. De Europese gezondheidsunie stelt de EU en haar lidstaten in staat toekomstige pandemieën beter te voorkomen en aan te pakken en de veerkracht van de Europese gezondheidsstelsels te verbeteren. 

Kankerbestrijdingsplan

In 2020 werden in de EU meer dan 2,7 miljoen kankerdiagnosen en 1,3 miljoen kankerdoden geregistreerd. Het kankerbestrijdingsplan is het meest uitgebreide EU-initiatief ooit op het gebied van kanker en wordt fors gefinancierd met een budget van 4 miljard euro. Als onderdeel daarvan werd in september 2022 een nieuwe wetenschappelijk onderbouwde aanpak van kankerscreening ingevoerd en ging in 2023 het Europees initiatief voor kankerbeeldvorming van start, waarbij gebruik wordt gemaakt van de kracht van gegevens en digitale technologieën om kanker beter op te sporen en aan te pakken.

Herziening van de geneesmiddelenwetgeving

In april 2023 werd een belangrijke pijler toegevoegd aan de Europese gezondheidsunie — de belangrijkste herziening van de geneesmiddelenwetgeving in twee decennia. Deze herziening heeft tot doel een eengemaakte markt voor geneesmiddelen tot stand te brengen door de beschikbaarheid, toegankelijkheid en betaalbaarheid van geneesmiddelen te verbeteren en de innovatie en het concurrentievermogen van de farmaceutische industrie in de EU te versterken.

Eerste alomvattende aanpak van de EU op het gebied van geestelijke gezondheid

In juni 2023 is de eerste alomvattende aanpak van de EU op het gebied van geestelijke gezondheid bekendgemaakt, waarin de aanbevelingen van burgers op de Conferentie over de toekomst van Europa zijn verwerkt en gehoor werd gegeven aan de oproepen van het Europees Parlement voor meer maatregelen op het gebied van geestelijke gezondheid. Er worden acties voorgesteld om een goede geestelijke gezondheid te bevorderen, met bijzondere aandacht voor kinderen en jongeren. Met twintig vlaggenschipinitiatieven en 1,2 miljard euro aan EU-financiering zal de Commissie de lidstaten helpen om mensen en hun geestelijke gezondheid op de eerste plaats te stellen.

Bouwen aan een duurzaam en eerlijk migratiesysteem

Met het nieuwe migratie- en asielpact wil de Commissie belangrijke beleidsmaatregelen van de EU op het gebied van migratie, asiel en grensbeheer versterken en integreren. Het is van cruciaal belang dat overeenstemming wordt bereikt over de volledige reeks hervormingen op het gebied van asiel en migratie waarover momenteel wordt onderhandeld. 

Voorkoming en bestrijding van mensenhandel

Op 19 december 2022 heeft de Commissie voorgesteld de regels ter voorkoming en bestrijding van mensenhandel aan te scherpen.

De geactualiseerde regels zullen het voor rechtshandhavings- en justitiële autoriteiten gemakkelijker maken nieuwe vormen van uitbuiting te onderzoeken en te vervolgen en slachtoffers te identificeren en te ondersteunen.

Migratie van geschoolde arbeidskrachten

De ontwikkeling van legale trajecten draagt bij tot het terugdringen van irreguliere migratie en kan de Europese economieën versterken. Hiertoe lanceerde de Commissie in oktober 2022 het eerste EU-brede platform om de EU aantrekkelijker te maken voor mensen van buiten de EU die op zoek zijn naar een baan in de EU. Het zal werkgevers in de EU helpen het talent te vinden dat ze nodig hebben en fatsoenlijke arbeidsomstandigheden waarborgen.

Ook lanceerde de Commissie, in januari 2023, het platform voor arbeidsmigratie om de migratie van geschoolde arbeidskrachten uit derde landen naar de EU te bevorderen en ervoor te zorgen dat deze goed wordt beheerd en gericht is op onze behoeften aan arbeidskrachten en vaardigheden.

Gehoor geven aan de roep om humanitaire hulp

De Europese Commissie heeft Oekraïne ongekende steun verleend, maar is ook overal ter wereld humanitaire hulp blijven verlenen aan wie dat het hardst nodig heeft. Het afgelopen jaar zijn de wereldwijde humanitaire behoeften, die al tot een recordniveau waren gestegen, alleen maar toegenomen. De lidstaten hebben samen met de Commissie een initiële humanitaire financiering van 8,4 miljard euro voor 2023 aangekondigd, als concrete uiting van wereldwijde solidariteit en van de leidende rol van de EU op het gebied van humanitair optreden.

^{Disclaimer: de informatie op deze pagina is voor het laatst op 8 september 2023 bijgewerkt}