Οικοδόμηση της κοινωνικής ανθεκτικότητας της Ευρώπης

Προάσπιση του κράτους δικαίου και καταπολέμηση της διαφθοράς

Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας αποτελεί υπενθύμιση της ανάγκης να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία και τις ελευθερίες που κατακτήσαμε με τόσο κόπο. Κάθε γενιά Ευρωπαίων πρέπει να συμβάλει στην οικοδόμηση της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής δημοκρατίας και να ανανεώσει την υπόσχεση του ευρωπαϊκού ειρηνευτικού εγχειρήματος.

Κράτος δικαίου — ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα

Το κράτος δικαίου αποτελεί το θεμέλιο της Ένωσής μας. Η ετήσια έκθεση για το κράτος δικαίου παρακολουθεί τις εξελίξεις, τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές, όσον αφορά το κράτος δικαίου στα κράτη μέλη.

Η έκθεση του 2023 αντικατοπτρίζει μια θετική τάση, ενώ παράλληλα αναγνωρίζει ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθούν.

Αποτελεσματικές πολιτικές για την καταπολέμηση της διαφθοράς

Τον Μάιο του 2023 η Επιτροπή ανέλαβε αποφασιστική δράση για την καταπολέμηση της διαφθοράς στην ΕΕ και την εναρμόνιση των κανόνων της ΕΕ σχετικά με τους ορισμούς και τις κυρώσεις για αδικήματα διαφθοράς. Στόχος είναι

• η εξασφάλιση υψηλών προτύπων για το πλήρες φάσμα των αδικημάτων διαφθοράς
• η βελτίωση της επιβολής της νομοθεσίας
• η δημιουργία δομών στα κράτη μέλη που θα αποτρέπουν αποτελεσματικότερα τη διαφθορά.

Η Επιτροπή πρότεινε επίσης ένα νέο ειδικό καθεστώς κυρώσεων για την αντιμετώπιση σοβαρών πράξεων διαφθοράς παγκοσμίως.

Πρόταση για τη δημιουργία διοργανικού φορέα δεοντολογίας

Τον Ιούνιο του 2023 η Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία του διοργανικού φορέα δεοντολογίας· στο πλαίσιο αυτό, θα θεσπιστούν κοινά πρότυπα δεοντολογικής συμπεριφοράς για τα μέλη των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, και επίσημος μηχανισμός συντονισμού και ανταλλαγής απόψεων σχετικά με τις δεοντολογικές απαιτήσεις μεταξύ των θεσμικών οργάνων.

Προώθηση νέων μορφών δημοκρατικής συμμετοχής

Συμμετοχή των πολιτών

Μετά τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, μια άνευ προηγουμένου άσκηση στη συμμετοχική δημοκρατία, η Επιτροπή ενεργεί με βάση συστάσεις που διατύπωσαν οι πολίτες.

Στις νεοσυσταθείσες ομάδες πολιτών, περίπου 150 τυχαία επιλεγμένα άτομα παρέχουν πληροφορίες πριν από την κατάρτιση ορισμένων βασικών προτάσεων της Επιτροπής. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη νεότερη γενιά και στον καίριο ρόλο της στη διαμόρφωση του μέλλοντος.

100^ή Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών

Στις 18 Απριλίου 2023 η Επιτροπή καταχώρισε την 100^ή Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών η οποία ζητά να συνδεθούν όλες οι πρωτεύουσες της Ευρώπης μέσω τρένων υψηλής ταχύτητας. Από το 2012 που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά, οι Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών αποτελούν ισχυρό εργαλείο συμμετοχικής δημοκρατίας, έχοντας συγκεντρώσει πάνω από 17 εκατομμύρια υπογραφές για διάφορες προτάσεις.

Οικοδόμηση μιας Ένωσης ισότητας

Η Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη σε μια κοινωνία στην οποία όλοι έχουν ίσες ευκαιρίες να ακμάσουν. Όλοι πρέπει να είναι ελεύθεροι να εκφράζουν την ατομικότητά τους, να διατυπώνουν την άποψή τους, να ασκούν ελεύθερα τα λατρευτικά τους καθήκοντα και να αγαπούν το άτομο της επιλογής τους.

Ισότητα των φύλων

Η στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2020-2025 τονίζει τη σημασία της προώθησης μιας ακμάζουσας κοινωνίας και οικονομίας με ισότητα μεταξύ των φύλων. Σε αυτή τη βάση, υποβάλαμε προτάσεις για:

• την προστασία και ενίσχυση των δικαιωμάτων των οικογενειών σε διασυνοριακές καταστάσεις 
• την ενίσχυση της εφαρμογής της αρχής της ίσης αμοιβής για ίση εργασία μεταξύ ανδρών και γυναικών, ώστε το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων να μπει, επιτέλους, στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
• την εξάλειψη της έμφυλης βίας.

Εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών

Την 1η Ιουνίου 2023, επτά χρόνια μετά την υποβολή της σχετικής πρότασης από την Επιτροπή, η ΕΕ προσχώρησε τελικά στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Βρισκόμαστε στη διαδικασία διαπραγμάτευσης ελάχιστων προτύπων στο δίκαιο της ΕΕ με σκοπό

• την ποινικοποίηση ορισμένων μορφών έμφυλης βίας
• τη βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη, και την προστασία και στήριξη των θυμάτων
• την εξασφάλιση συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών
• και την πρόληψη αυτών των ειδών εγκλημάτων.

Δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων

Όπως προβλέπεται στη στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ 2020-2025, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση τον Δεκέμβριο του 2022 για την ενίσχυση των φορέων ισότητας για την καταπολέμηση των διακρίσεων, με τον καθορισμό ελάχιστων προτύπων όσον αφορά την εντολή, τις εξουσίες, τα καθήκοντα, τους πόρους και την ανεξαρτησία τους.

Καταπολέμηση του ρατσισμού

Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού 2020-2025, η Επιτροπή

• ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να εγκρίνουν εθνικά σχέδια δράσης κατά του ρατσισμού έως το τέλος του 2022
• κάλεσε τα κράτη μέλη να καταρτίσουν εθνικές στρατηγικές για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού
• αξιολόγησε τα εθνικά πλαίσια για τους Ρομά
• διόρισε νέο συντονιστή για την αντιμετώπιση του αντιμουσουλμανικού μίσους.

Δέσμη μέτρων για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία

Τα άτομα με αναπηρία έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής, όπως κάθε άλλο άτομο. Η δέσμη μέτρων για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία, που παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2022, στηρίζει τα κράτη μέλη στα εξής:

• προώθηση της κοινωνικής ένταξης
• καταπολέμηση της φτώχειας
• ενίσχυση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των ατόμων με αναπηρία.

Τον Σεπτέμβριο του 2023 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για τη θέσπιση της ευρωπαϊκής κάρτας αναπηρίας, η οποία θα διασφαλίσει τη διασυνοριακή αναγνώριση του καθεστώτος αναπηρίας. Με τον τρόπο αυτόν θα διευκολύνεται η σύντομη διαμονή σε άλλα κράτη μέλη, καθώς παρέχεται στα άτομα αυτά —σε ολόκληρη την ΕΕ— η ίδια πρόσβαση σε ειδικούς όρους ή προτιμησιακή μεταχείριση όσον αφορά τις υπηρεσίες με την πρόσβαση που έχουν οι υπήκοοι του εκάστοτε κράτους μέλους.

Αύξηση της ανθεκτικότητας και προστασία των πολιτών της ΕΕ

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ασφάλειας, η ΕΕ είναι ταγμένη στην προστασία όλων των πολιτών και των επιχειρήσεών της, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου. Από τον Ιούλιο του 2020 έχουν σημειωθεί σημαντικά βήματα προόδου, τα οποία ενισχύουν τους τέσσερις πυλώνες της στρατηγικής.

Πράξη για την αλληλεγγύη στον κυβερνοχώρο

Η προτεινόμενη πράξη για την αλληλεγγύη στον κυβερνοχώρο αποσκοπεί στην ενίσχυση της συνεργασίας εντός της Ένωσης με στόχο την αναχαίτηση των κυβερνοαπειλών μέσω

• καλύτερου εντοπισμού των απειλών και μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης
• βελτίωσης της ετοιμότητας των κρίσιμων οντοτήτων
• και ενίσχυσης των συντονισμένων ικανοτήτων διαχείρισης κρίσεων και αντίδρασης σε όλα τα κράτη μέλη.

Στρατηγική της ΕΕ για την ασφάλεια στη θάλασσα         

Τον Μάρτιο του 2023 η Επιτροπή παρουσίασε επικαιροποιημένη στρατηγική της ΕΕ για την ασφάλεια στη θάλασσα, η οποία προτείνει μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας στη θάλασσα, μεταξύ των οποίων:

• ναυτικές ασκήσεις σε επίπεδο ΕΕ
• βελτιωμένες επιχειρήσεις ακτοφυλακής
• ενισχυμένες επιθεωρήσεις ασφάλειας στα λιμάνια της ΕΕ, με στόχο την προώθηση εντονότερης συνεργασίας με εταίρους όπως το ΝΑΤΟ, για την προάσπιση της βασισμένης σε κανόνες τάξης στη θάλασσα.

Ευρωπαϊκή διαστημική στρατηγική για την ασφάλεια και την άμυνα

Η ευρωπαϊκή διαστημική στρατηγική για την ασφάλεια και την άμυνα αντανακλά την αναγνώριση του διαστήματος από την ΕΕ ως διαφιλονικούμενου στρατηγικού τομέα, και αποσκοπεί

• στην προστασία των διαστημικών πόρων της, όπως οι δορυφόροι
• στην αποτροπή εχθρικών δραστηριοτήτων στο διάστημα, όπως η κατασκοπεία
• στην ενίσχυση της στρατηγικής της αυτονομίας.

Αύξηση της ανθεκτικότητας σε φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές

Το απόθεμα πυροσβεστικών αεροσκαφών rescEU διπλασιάστηκε κατά την προετοιμασία για το φετινό καλοκαίρι και πλέον περιλαμβάνει 24 αεροσκάφη και 4 ελικόπτερα από 10 κράτη μέλη. Το 2023 η ΕΕ κινητοποίησε μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ εκατοντάδες πυροσβέστες, οχήματα και αεροσκάφη για την κατάσβεση τεράστιων πυρκαγιών στην Ευρώπη, και για να επιδείξει αλληλεγγύη προς διεθνείς εταίρους μας όπως ο Καναδάς. Το 2022 η Επιτροπή ανέπτυξε επίσης σχέδιο δράσης για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών.

Τον Φεβρουάριο του 2023 η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση και ανακοίνωση για τον καθορισμό κοινών στόχων σχετικά με την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης έναντι καταστροφών στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Πρόκειται για την παρουσίαση τρόπων που εξασφαλίζουν την καλύτερη προετοιμασία των ευρωπαϊκών χωρών έναντι φυσικών κινδύνων, συμπεριλαμβανομένων των σεισμών, των πλημμυρών και των δασικών πυρκαγιών. 

Αντιμετώπιση της πανδημίας και οικοδόμηση μιας ένωσης υγείας

COVID-19

Στις 5 Μαΐου 2023 ανακοινώθηκε επίσημα ότι η COVID-19 δεν αποτελεί πλέον παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας. Το ισχυρό πνεύμα ανθεκτικότητας, αλληλεγγύης και συντονισμού που επιδείξαμε, καθώς και η βαθιά εμπιστοσύνη και οι σημαντικές επενδύσεις μας στην επιστήμη και την καινοτομία μάς επέτρεψαν να ξεπεράσουμε αυτή την πρωτόγνωρη κρίση.

Η στρατηγική της ΕΕ για τα εμβόλια

Η στρατηγική της ΕΕ για τα εμβόλια απέφερε εντυπωσιακά αποτελέσματα, με πάνω από το 70 % του πληθυσμού της ΕΕ να έχει εμβολιαστεί πλήρως κατά της νόσου COVID-19.

Μέσω του EU FAB (δίκτυο παραγωγών εμβολίων για μελλοντικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας), που διαθέτει συνεχή ικανότητα παραγωγής μεταξύ 500 και 700 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίων ετησίως, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι τα εμβόλια θα είναι άμεσα διαθέσιμα για την αντιμετώπιση τυχόν μελλοντικών κρίσεων. Παραμένουμε προσηλωμένοι στη δέσμευσή μας τα εμβόλια να είναι προσβάσιμα σε κάθε σημείο του πλανήτη. Από τον Δεκέμβριο του 2020, σχεδόν 2,5 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου κατά της COVID-19 έχουν εξαχθεί σε 168 χώρες.

Το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID-19 της ΕΕ

Το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID-19 της ΕΕ διευκόλυνε την ασφαλή και ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα κράτη μέλη περιόριζαν τα ταξίδια. Από το 2021 που ξεκίνησε η χρήση του, έχουν εκδοθεί πάνω από 2,3 δισεκατομμύρια πιστοποιητικά. Λόγω της επιτυχίας του πιστοποιητικού, τον Ιούνιο του 2023 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υιοθέτησε το ενωσιακό σύστημα του ψηφιακού πιστοποιητικού COVID-19, με σκοπό τη δημιουργία ενός παγκόσμιου συστήματος που θα συμβάλει στην προστασία των πολιτών σε ολόκληρο τον κόσμο από τρέχουσες και μελλοντικές απειλές κατά της υγείας.

Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας

Το περασμένο έτος συνεχίστηκαν οι εργασίες για την οικοδόμηση μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας για την καλύτερη προστασία της υγείας των πολιτών μας. Η Ένωση Υγείας εξοπλίζει την ΕΕ και τα κράτη μέλη της ώστε να προλαμβάνουν και να αντιμετωπίζουν καλύτερα μελλοντικές πανδημίες, και βελτιώνει την ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας της Ευρώπης. 

Σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου

Με πάνω από 2,7 εκατομμύρια διαγνώσεις καρκίνου και 1,3 εκατομμύρια θανάτους στην ΕΕ το 2020, το σχέδιο κατά του καρκίνου είναι η πιο ολοκληρωμένη πρωτοβουλία της ΕΕ για τον καρκίνο, η οποία χρηματοδοτείται δυναμικά με προϋπολογισμό ύψους 4 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, τον Σεπτέμβριο του 2022 καθιερώθηκε νέα επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου, και το 2023 δρομολογήθηκε η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία απεικόνισης του καρκίνου, στο πλαίσιο της οποίας τα δεδομένα και οι ψηφιακές τεχνολογίες αξιοποιούνται για την καλύτερη ανίχνευση και αντιμετώπιση του καρκίνου.

Αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας

Τον Απρίλιο του 2023 ένας βασικός πυλώνας προστέθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας — η σημαντικότερη αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας εδώ και δύο δεκαετίες. Η αναθεώρηση αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία ενιαίας αγοράς φαρμάκων με την προώθηση καλύτερης διαθεσιμότητας, προσβασιμότητας και οικονομικής προσιτότητας των φαρμάκων, ενώ παράλληλα ενισχύει την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα της φαρμακευτικής βιομηχανίας της ΕΕ.

Η πρώτη ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΕ για την ψυχική υγεία

Η πρώτη ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΕ για την ψυχική υγεία, η οποία παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2023, αντικατοπτρίζει τις συστάσεις των πολιτών στη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης και απαντά στις εκκλήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για μεγαλύτερη δράση στον τομέα της ψυχικής υγείας. Προτείνει δράσεις για την προώθηση της καλής ψυχικής υγείας, με ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά και τους νέους. Με 20 εμβληματικές πρωτοβουλίες και ενωσιακή χρηματοδότηση ύψους 1,2 δισ. ευρώ, η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη ώστε να δώσουν προτεραιότητα στους ανθρώπους και την ψυχική τους υγεία.

Οικοδόμηση ενός βιώσιμου και δίκαιου συστήματος μετανάστευσης

Με το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο η Επιτροπή αποσκοπεί στην ενίσχυση και την ενοποίηση βασικών πολιτικών της ΕΕ για τη μετανάστευση, το άσυλο και τη διαχείριση των συνόρων. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να επιτευχθεί συμφωνία για το πλήρες σύνολο των μεταρρυθμίσεων στον τομέα του ασύλου και της μετανάστευσης που βρίσκονται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση. 

Πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων

Στις 19 Δεκεμβρίου 2022 η Επιτροπή πρότεινε την αυστηροποίηση των κανόνων για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

Οι επικαιροποιημένοι κανόνες θα διευκολύνουν τις αρχές επιβολής του νόμου και τις δικαστικές αρχές να διερευνούν και να διώκουν τις νέες μορφές εκμετάλλευσης, και θα συμβάλλουν στον εντοπισμό και τη στήριξη των θυμάτων.

Μετανάστευση ειδικευμένου εργατικού δυναμικού

Η ανάπτυξη νόμιμων οδών συμβάλλει στη μείωση της παράτυπης μετανάστευσης και μπορεί να συνεισφέρει στην ενίσχυση των ευρωπαϊκών οικονομιών. Για τον λόγο αυτόν, τον Οκτώβριο του 2022 η Επιτροπή έθεσε σε λειτουργία την πρώτη σε ενωσιακό επίπεδο πλατφόρμα που στόχο έχει να καταστεί η ΕΕ ελκυστικότερη για τους υπηκόους τρίτων χωρών που αναζητούν ευκαιρίες απασχόλησης στο έδαφός της. Η πλατφόρμα θα βοηθήσει τους εργοδότες της ΕΕ να βρουν τα ταλέντα που χρειάζονται και να εξασφαλίσουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας.

Επιπλέον, για την προώθηση της μετανάστευσης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες στην ΕΕ και τη διασφάλιση της ορθής διαχείρισής της και της στόχευσής της εκεί όπου υπάρχουν ανάγκες σε εργατικό δυναμικό και δεξιότητες, η Επιτροπή εγκαινίασε, τον Ιανουάριο του 2023, την πλατφόρμα για τη μετανάστευση εργατικού δυναμικού

Ανταπόκριση στις εκκλήσεις για ανθρωπιστική βοήθεια

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παράλληλα με την πρωτοφανή στήριξη που παρέχει στην Ουκρανία, συνεχίζει να προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο σε ολόκληρο τον κόσμο. Το περασμένο έτος, το πρωτόγνωρο επίπεδο ανθρωπιστικών αναγκών συνέχισε να αυξάνεται παγκοσμίως. Τα κράτη μέλη, από κοινού με την Επιτροπή, ανακοίνωσαν αρχική ανθρωπιστική χρηματοδότηση ύψους 8,4 δισ. ευρώ για το 2023, ως απτή έκφραση της παγκόσμιας αλληλεγγύης και του ηγετικού ρόλου της ΕΕ στην ανθρωπιστική δράση.

Έγγραφα