Belangrijkste resultaten
Het afgelopen jaar hebben we veel bereikt door samen te werken. We hebben blijk gegeven van veerkracht, flexibiliteit en visie om de welvaart van Europa te waarborgen door:
- onze energieonafhankelijkheid te stimuleren via REPowerEU en de Russische energieoorlog tegen de EU-economie af te slaan
- de groene transitie te versnellen
- de positie van de EU in de wedloop naar een nettonuluitstoot te versterken via het industriële plan van de Green Deal
- te zorgen voor een mensgerichte digitale transformatie in Europa
- de Europese waarden en belangen te verdedigen via wereldwijde Global Gateway-investeringen
- onze eengemaakte markt en sociale markteconomie te versterken
- ons concurrentievermogen te versterken met de steun van NextGenerationEU
Herstel van onze energieonafhankelijkheid
Door de energievoorziening als wapen in te zetten voert Rusland niet alleen oorlog tegen Oekraïne, maar ook tegen de Europese economie. Met REPowerEU maken we een einde aan onze afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen en herwinnen en waarborgen we de Europese onafhankelijkheid op het gebied van duurzame energie op lange termijn.
Dit is een eensgezinde, Europese inspanning. De lidstaten hebben samengewerkt om ervoor te zorgen dat elk land over voldoende gas beschikt, terwijl de EU werk heeft gemaakt van de diversificatie van haar energievoorziening tegen betaalbare prijzen.
- In de eerste 8 maanden van de oorlog is 70 miljard m³ van het Russische leidinggas vervangen
- Invoer van Russische steenkool stopgezet en invoer van Russische olie beperkt
- Europese gasopslaginstallaties gevuld tot recordniveaus (tot meer dan 95 %)
- Energie bespaard en ons gasverbruik met 18 % verminderd tussen augustus 2022 en maart 2023
EU-energieplatform
De Commissie heeft ook het EU-energieplatform opgericht om de allereerste gezamenlijke aankoop van gas te organiseren voor de lidstaten, samen met Georgië, Moldavië, Oekraïne en landen in de Westelijke Balkan. Dankzij deze gezamenlijke aankoop konden we voor het eerst ons collectieve politieke en marktgewicht gebruiken om onze onderhandelingspositie te versterken en de aanvoer van gas en vloeibaar aardgas (lng) veilig te stellen door de vraag te bundelen en aanbieders aan te trekken.
Versnelling van de groene transitie en bescherming van de natuur
Tijdens de energiecrisis is aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van hernieuwbare energie, een belangrijke pijler van REPowerEU, en in 2022 is dubbel zo snel extra hernieuwbare energie uitgerold in de hele EU.
Onze strategie voor zonne-energie is erop gericht de uitrol van fotovoltaïsche energie nog verder te versnellen, terwijl de EU het voortouw neemt bij de ontwikkeling van een mondiale waterstofeconomie, met een pakket voor het koolstofvrij maken van waterstof en gas in de voorbereidingsfase.
- In 2022 meer elektriciteit uit wind- en zonne-energie dan uit gas
- Tegen 2030 bijna viermaal zoveel energie uit fotovoltaïsche zonne-energie-installaties
Om het tempo van de race naar nettonuluitstoot op peil te houden en het concurrentievermogen van de EU-industrie te versterken, heeft de Commissie op 1 februari 2023 het industrieel plan voor de Green Deal bekendgemaakt.
In maart zijn drie belangrijke initiatieven ter ondersteuning van het industrieel plan voor de Green Deal ingevoerd:
- de Europese verordening kritieke grondstoffen
- de verordening voor een nettonulindustrie
- de hervorming van de opzet van de elektriciteitsmarkt
In juni 2023 stak het eerste project van het Fonds voor een rechtvaardige transitie van wal in Narva, Estland: een nieuwe faciliteit voor de verwerking van zeldzame magnetische aardmetalen voor elektrische voertuigen, de eerste faciliteit buiten Azië. Deze is ook verbonden met een nieuwe mijn in Groenland, waardoor de eerste Europese toeleveringsketen van een mijn naar een verwerkingsfaciliteit is ontstaan.
We bleven ons ook inzetten voor natuurherstel in de hele EU met de onlangs voorgestelde verordening natuurherstel en het actieplan om de verontreiniging tot nul terug te brengen. Tegelijkertijd hebben we de EU-verordening inzake ontbossing aangenomen om niet-duurzame producten uit onze supermarkten te weren, en vooruitgang geboekt bij de verwezenlijking van onze “Fit for 55”-doelstellingen.
Deze transitie zal uiteraard gevolgen hebben voor landbouwers en plattelandsgemeenschappen. Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) 2023-27, dat begin dit jaar in werking is getreden, zal landbouwers helpen om veilig, hoogwaardig en duurzaam voedsel te produceren en tegelijkertijd de vitaliteit en diversiteit van plattelandsgemeenschappen in stand houden.
Europa’s digitale decennium realiseren
Digitale innovatie verandert onze economie in een adembenemend tempo – en de EU houdt gelijke tred. De revolutie van de artificiële intelligentie (AI) is in volle gang. Daarom heeft de Commissie al in april 2021 de verordening artificiële intelligentie voorgesteld. Deze verordening zal ervoor zorgen dat AI-systemen in de EU veilig, transparant, ethisch en onpartijdig zijn en onder menselijk toezicht staan.
Het Europees Parlement en de EU-lidstaten hebben in maart een akkoord bereikt over de Europese chipverordening, en de Raad heeft eind juli de verordening ter versterking van het Europese ecosysteem voor halfgeleiders formeel goedgekeurd. Wat betreft data, de drijvende kracht achter de digitale economie van Europa, streven we ernaar van de EU een leider te maken in een datagestuurde samenleving, aan de hand van de Europese datastrategie. Wat de economie betreft, heeft de Commissie het afgelopen jaar ook twee nieuwe voorstellen gedaan om betalingen en de financiële sector als geheel het digitale tijdperk binnen te loodsen.
De regio Saksen in Oost-Duitsland heeft de transitie met succes volbracht en is een van de belangrijkste technologiehubs in Europa geworden, met bijzondere aandacht voor micro-elektronica. EU-financiering speelde daarbij een belangrijke rol en heeft geholpen om extra investeringen aan te trekken. Het meest prominente project is een nieuwe chipfabriek van Infineon, een investering van 5 miljard euro die meer dan 1 000 nieuwe hooggekwalificeerde banen zal opleveren. Naar verwachting wordt er 1 miljard euro toegekend in het kader van de Europese chipverordening.
- Naar schatting meer dan 43 miljard euro aan investeringen in de Europese chipverordening
- 8 miljard euro aan Franse en Italiaanse investeringen in baanbrekende faciliteiten voor halfgeleiders
- 8,1 miljard euro aan overheidsfinanciering in het kader van “belangrijke projecten van gemeenschappelijk Europees belang (IPCEI)”
Een andere mijlpaal is bereikt in november 2022, toen onlineplatforms met de inwerkingtreding van de digitaledienstenverordening meer verantwoordelijkheid op zich namen met betrekking tot het beperken van schade en het beschermen van de rechten van gebruikers. Om die verordening te handhaven, heeft de Commissie in april 2023 het Europees Centrum voor algoritmetransparantie (ECAT) opgericht, dat is ondergebracht bij het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek van de Commissie.
In diezelfde maand is gezorgd voor meer eerlijkheid en betwistbaarheid op de digitale markten door de uitvoering van de digitalemarktenverordening.
Versterking van onze eengemaakte markt en sociale markteconomie
Dit jaar vierden we het dertigjarig bestaan van de eengemaakte markt, het fundament van het duurzame concurrentievermogen van Europa. In maart presenteerde de Commissie een nieuwe langetermijnaanpak voor de wijze waarop de EU kan voortbouwen op haar sterke punten door bloeiende bedrijven te bevorderen die op de wereldmarkt kunnen concurreren, aantrekkelijke banen bieden en wereldwijd toonaangevend zijn.
We hebben dit jaar ook andere manieren aangedragen om de eengemaakte markt te ondersteunen en verder te versterken. In mei kwamen we met een voorstel voor de meest uitgebreide en ambitieuze hervorming van de douane-unie sinds de oprichting ervan in 1968. Een maand eerder hebben we nieuwe octrooiregels voorgesteld die een transparanter, doeltreffender en toekomstbestendiger kader voor intellectuele-eigendomsrechten tot stand zullen brengen.
De Braila-brug kon dit jaar worden opengesteld dankzij meer dan 363 miljoen euro uit de cohesiefondsen van de EU. Met een lengte van 2 km is het de grootste brug over de Donau, de grootste in Roemenië en de op twee na grootste hangbrug in de EU.
De economie van de EU blijft opmerkelijk veerkrachtig ondanks de opeenvolgende economische schokken van de afgelopen jaren. In 2022 was er een indrukwekkende opleving van de groei met 3,4 %. De expansie werd geschraagd door een robuuste arbeidsmarkt, waar de werkloosheid lager was dan ooit tevoren en de werkgelegenheid toenam. Dit resultaat is in hoge mate te danken aan het doortastende optreden van de EU en haar lidstaten.
Ons unieke Europese model geeft natuurlijk niet alleen prioriteit aan commerciële kansen, maar ook aan maatschappelijk welzijn, door mensen centraal te stellen in onze economie. Daarom, en omdat we blijven geloven in de kracht van de sociale dialoog, hebben we maatregelen voorgesteld die de sociale dialoog op nationaal en EU-niveau versterken. Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat onze sociale vangnetten geschikt zijn voor het beoogde doel. Om die reden hebben we aanbevelingen gedaan om te zorgen voor een toereikend minimuminkomen in alle EU-lidstaten.
Aan de basis van dit alles ligt de behoefte van Europa om fors te investeren in een leven lang leren, wat van fundamenteel belang is om de groene, de digitale en de demografische transitie tot een succes te maken. Daarom hebben we 2023 uitgeroepen tot het Europees Jaar van de Vaardigheden, waaraan de lidstaten ongeveer 65 miljard euro aan EU-middelen hebben toegewezen.
- 1 500 organisaties in de EU hebben zich aangesloten bij 14 industriële ecosystemen
- 160 miljoen euro geïnvesteerd in initiatieven op het gebied van vaardigheden
- 2 miljoen mensen hebben bij- en omscholingsactiviteiten gevolgd
- 15 500 opleidingsprogramma’s zijn geactualiseerd of ontwikkeld
NextGenerationEU en het stimuleren van Europese investeringen
In 2022 en 2023 is onze gemeenschappelijke Europese investering van 800 miljard euro in NextGenerationEU begonnen met concrete projecten ter plaatse, om een duurzaam, veerkrachtig en concurrerend Europa op te bouwen dat welvaart voor alle Europeanen waarborgt.
De kern van NextGenerationEU is de faciliteit voor herstel en veerkracht, die ongekende financiële middelen beschikbaar stelt voor alle EU-lidstaten. Zij gebruiken deze middelen om transformatieve hervormingen en investeringen door te voeren die de Europese economie en samenleving voor de komende generaties zullen veranderen. De uitvoering van de faciliteit wordt op volle snelheid voortgezet.
Een van de grootste begunstigden van het Finse herstel- en veerkrachtplan is Solar Foods, een start-up die eiwitten produceert via een bioproces waarbij groene waterstof wordt gebruikt. Het geoctrooieerde “Solein” kan worden gebruikt om voedsel te produceren, letterlijk van lucht. Dit is geen sciencefiction: de start-up ontvangt 33,6 miljoen euro voor een demonstratiefabriek in Vantaa, Finland.
Global Gateway en het stimuleren van wereldwijde investeringen
De EU blijft een cruciale rol spelen bij de opbouw van een veerkrachtige, duurzame en groeiende wereldeconomie die voor iedereen werkt. Met Global Gateway, een plan van 300 miljard euro voor duurzame investeringen over de hele wereld, ondersteunt de Commissie infrastructuurprojecten van topkwaliteit die banen, duurzame groei en lokale meerwaarde opleveren.
De eerste mijlpaal van Global Gateway was het investeringspakket Afrika-Europa. De helft van de initiële Global Gateway-investeringen van ongeveer 150 miljard euro is bestemd voor een versterking van de samenwerking met Afrikaanse partners. Sindsdien voeren we Global Gateway uit in Azië en de Stille Oceaan en Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, waar voorzitter Von der Leyen aankondigde dat de EU en haar lidstaten meer dan 45 miljard euro zouden investeren.
De handelsagenda van Europa nieuw leven inblazen
Handels- en Technologieraden
In de geest van internationale samenwerking heeft de EU Handels- en Technologieraden met de Verenigde Staten en India opgericht met het oog op productieve partnerschappen om gemeenschappelijke uitdagingen aan te gaan.
Wereldhandel
Ondanks de schok voor de toeleveringsketens als gevolg van de pandemie en de aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne, hebben we in samenwerking met belangrijke handelspartners tastbare vooruitgang geboekt bij het bevorderen van de open handel. Met name werden de onderhandelingen over vrijhandelsovereenkomsten met Chili en Nieuw-Zeeland met succes afgerond, terwijl de onderhandelingen met Australië, Mercosur, Mexico, India en Indonesië werden voortgezet.
Economische zekerheid
Op 20 juni presenteerden de Commissie en de hoge vertegenwoordiger een nieuwe Europese strategie voor economische veiligheid. De strategie is toegespitst op het maximaal beperken van de risico’s die voortvloeien uit bepaalde economische stromen in de context van de toegenomen geopolitieke spanningen en snellere technologische verschuivingen, en het tegelijkertijd handhaven van maximale economische openheid en dynamiek.
