Główne osiągnięcia
W ciągu ostatniego roku dzięki współpracy udało nam się wiele osiągnąć. Wykazaliśmy się odpornością i sprawnością, udowodniliśmy też, że mamy wizję zaprowadzenia dobrobytu w Europie, czego wyrazem było:
- zwiększanie naszej niezależności energetycznej za pośrednictwem planu REPowerEU i przeciwstawienie się wojnie energetycznej prowadzonej przez Rosję i wymierzonej przeciwko gospodarce UE
- przyspieszenie transformacji ekologicznej
- wzmacnianie pozycji UE w wyścigu do neutralności emisyjnej dzięki planowi przemysłowemu Zielonego Ładu
- kształtowanie w Europie transformacji cyfrowej skoncentrowanej na człowieku
- propagowanie europejskich wartości i interesów za pomocą inwestycji w ramach strategii Global Gateway na całym świecie
- Udoskonalenie jednolitego rynku i społecznej gospodarki rynkowej
- Pobudzanie konkurencyjności UE dzięki środkom z budżetu NextGenerationEU
Odzyskanie niezależności energetycznej
Próby wykorzystania przez Rosję dostaw energii jako broni oznaczały, że zaatakowała ona nie tylko Ukrainę, lecz wszczęła też wojnę przeciwko gospodarce unijnej. Plan REPowerEU pozwoli nam zakończyć naszą zależność od rosyjskich paliw kopalnych oraz odzyskać i zapewnić długoterminową, zrównoważoną niezależność energetyczną Europy.
To wspólny wysiłek wszystkich Europejczyków. Współpraca na poziomie państw członkowskich pozwoliła zagwarantować, aby każdy kraj dysponował odpowiednią ilością gazu, podczas gdy UE starała się zdywersyfikować źródła dostaw energii po przystępnych cenach.
- W ciągu pierwszych ośmiu miesięcy wojny zastąpiliśmy 70 mld m³ rosyjskiego gazu rurociągowego energią z innych źródeł
- Wstrzymaliśmy import węgla z Rosji i drastycznie ograniczyliśmy import rosyjskiej ropy naftowej
- Napełniliśmy magazyny gazu w Europie do rekordowego poziomu ponad 95 proc.
- Od sierpnia 2022 r. do marca 2023 r. oszczędzaliśmy energię i zmniejszyliśmy zużycie gazu o 18 proc.
Unijna platforma energetyczna
Komisja stworzyła również unijną platformę energetyczną, aby zorganizować pierwszy w historii wspólny zakup gazu dla państw członkowskich oraz Gruzji, Mołdawii, Ukrainy i krajów Bałkanów Zachodnich. Przy tym zakupie po raz pierwszy w historii wykorzystaliśmy naszą zbiorową siłę polityczną i rynkową do wzmocnienia pozycji negocjacyjnej i – poprzez połączenie popytu i zwiększenie atrakcyjności względem dostawców – zagwarantowania sobie dostaw gazu i skroplonego gazu ziemnego (LNG).
Przyspieszenie transformacji ekologicznej i ochrona przyrody
Podczas kryzysu energetycznego poczyniliśmy znaczne postępy w zakresie energii odnawialnej będącej kluczowym filarem REPowerEU: w 2022 r. udział odnawialnych źródeł energii wzrósł dwukrotnie w całej UE.
Strategia UE na rzecz energii słonecznej powinna pomóc w dalszym przyspieszeniu wdrażania rozwiązań w zakresie energii fotowoltaicznej, a UE – dzięki opracowywanemu właśnie pakietowi dotyczącemu rynków wodoru i gazu zdekarbonizowanego – odgrywa wiodącą rolę w rozwoju globalnej gospodarki opartej na wodorze.
- W 2022 r. wyprodukowano więcej energii wiatrowej i słonecznej niż energii z gazu ziemnego
- Do 2030 r. prawie czterokrotnie wzrośnie ilość energii pozyskiwanej z instalacji fotowoltaicznych
Aby utrzymać tempo wyścigu do neutralności emisyjnej i zwiększyć konkurencyjność przemysłu UE, 1 lutego 2023 r. Komisja przedstawiła plan przemysłowy Zielonego Ładu.
W marcu z kolei przedstawiono trzy kluczowe inicjatywy określone w planie przemysłowym Zielonego Ładu, a mianowicie:
W czerwcu 2023 r. w estońskim mieście Narwa rozpoczęto realizację pierwszego projektu finansowanego z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji – budowę nowego zakładu produkcji magnesów z metali ziem rzadkich do pojazdów elektrycznych. Będzie to pierwszy tego typu zakład poza kontynentem azjatyckim. Projekt obejmuje również budowę kopalni w Grenlandii. Tym samym powstanie pierwszy europejski łańcuch dostaw z kopalni do zakładu produkcji.
Kontynuowaliśmy również działania na rzecz odbudowy przyrody w całej Unii Europejskiej, do których należy niedawno zaproponowane prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych oraz plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń. W międzyczasie przyjęliśmy przepisy, które pozwolą utrzymać niezrównoważone produkty z dala od naszych supermarketów, tj. unijne przepisy dotyczące wylesiania, i poczyniliśmy postępy w realizacji celów pakietu „Gotowi na 55”.
Transformacja będzie oczywiście miała wpływ na rolników i społeczności wiejskie. Wspólna polityka rolna (WPR) na lata 2023–2027, która weszła w życie na początku roku, będzie wspierać rolników w produkcji bezpiecznej i zrównoważonej żywności wysokiej jakości, przy jednoczesnym zachowaniu żywotności i różnorodności społeczności wiejskich.
Urzeczywistnienie cyfrowej dekady Europy
Cyfrowe innowacje zmieniają naszą gospodarkę w zawrotnym tempie, a UE nadąża za postępem. Rewolucja, jaką niesie ze sobą sztuczna inteligencja (AI), jest już faktem, i dlatego też już w kwietniu 2021 r. Komisja przedstawiła akt w sprawie sztucznej inteligencji. Akt ten ma zapewnić, aby systemy sztucznej inteligencji wykorzystywane w UE były bezpieczne, przejrzyste, etyczne, bezstronne i kontrolowane przez człowieka.
W marcu Parlament Europejski i państwa członkowskie UE osiągnęły porozumienie w sprawie europejskiego aktu w sprawie czipów, a pod koniec lipca Rada formalnie zatwierdziła rozporządzenie w sprawie wzmocnienia europejskiego ekosystemu półprzewodników. Jeśli chodzi o dane, które są siłą napędową europejskiej gospodarki cyfrowej, chcemy, by dzięki europejskiej strategii w zakresie danych UE stała się liderem w dziedzinie społeczeństwa opartego na danych. Jeśli chodzi o ekonomię, w ciągu ostatniego roku Komisja przedstawiła także dwa nowe wnioski służące dostosowaniu płatności, a także szerzej pojętego sektora finansowego, do ery cyfrowej.
Saksonia we wschodnich Niemczech to przykład udanej transformacji. Region ten stał się jednym z najważniejszych ośrodków technologicznych w Europie, nastawionym głównie na mikroelektronikę. Kluczowe okazało się w tym przypadku finansowanie UE, dzięki któremu pozyskano więcej inwestorów. Najważniejszym projektem jest nowa fabryka czipów Infineon – inwestycja warta 5 mld euro, w ramach której powstanie ponad 1 tys. miejsc pracy dla wysoko wykwalifikowanych pracowników. Oczekuje się, że na podstawie unijnego aktu w sprawie czipów zostanie przyznane 1 mld euro.
- Inwestycje w ramach europejskiego aktu w sprawie czipów szacuje się na ponad 43 mld euro
- Francja i Włochy zainwestowały 8 mld euro w pierwsze tego rodzaju zakłady produkcji półprzewodników
- 8,1 mld euro środków publicznych przeznaczono na ważne projekty stanowiące przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (projekty IPCEI)
Kolejny kamień milowy osiągnięto w listopadzie 2022 r., kiedy to – wraz z wejściem w życie aktu o usługach cyfrowych – platformy internetowe przyjęły na siebie większą odpowiedzialność za łagodzenie szkód i ochronę praw użytkowników. W celu wdrożenia tego aktu w kwietniu 2023 r. Komisja uruchomiła Europejskie Centrum Przejrzystości Algorytmicznej, które mieści się przy Wspólnym Centrum Badawczym podlegającym Komisji.
W tym samym miesiącu wdrożenie aktu o rynkach cyfrowych pozwoliło zwiększyć uczciwość i kontestowalność na rynkach cyfrowych.
Udoskonalenie jednolitego rynku i społecznej gospodarki rynkowej
W tym roku obchodziliśmy 30-lecie jednolitego rynku, który jest fundamentem trwałej konkurencyjności Europy. W marcu Komisja przedstawiła nowe długoterminowe podejście, które bazuje na mocnych stronach UE i pomaga wspierać dobrze prosperujące przedsiębiorstwa, zdolne do konkurowania na globalnym rynku, oferujące atrakcyjne miejsca pracy i ustanawiające światowe standardy.
W tym roku zaproponowaliśmy także inne sposoby wspierania i dalszego udoskonalania jednolitego rynku. W maju przedstawiliśmy projekt najbardziej kompleksowej i ambitnej reformy unii celnej od czasu jej utworzenia w 1968 r. Miesiąc wcześniej zaproponowaliśmy nowe przepisy dotyczące patentów, które staną się elementem bardziej przejrzystych, skutecznych i lepiej wytrzymujących próbę czasu ram praw własności intelektualnej.
Otwarty w tym roku most pod Braiłą (Brăila) wybudowano dzięki dofinansowaniu w wysokości 363 mln euro z funduszy spójności UE. Most ten, o długości 2 km, jest największym mostem na Dunaju i w Rumunii oraz trzecim pod względem długości mostem wiszącym w UE.
Gospodarka UE nadal wykazuje niezwykłą odporność w obliczu kolejnych wstrząsów gospodarczych, do jakich dochodzi w ostatnich latach. W 2022 r. ożywienie wzrostu gospodarczego było imponujące i osiągnęło poziom 3,4 proc. Wzrost ten napędzał silny rynek pracy, bowiem wskaźnik bezrobocia osiągnął rekordowo niski poziom, a zatrudnienie wzrosło. Ten stan rzeczy jest w dużej mierze zasługą zdecydowanych działań podjętych przez UE i jej państwa członkowskie.
Rzecz jasna, nasz jedyny w swoim rodzaju model europejski sprzyja nie tylko rozwojowi możliwości handlowych, ale też dobrobytowi społecznemu, w centrum zainteresowania gospodarki stawiając człowieka. W tym celu i ponieważ zdecydowanie wierzymy w siłę dialogu społecznego, zaproponowaliśmy środki umożliwiające rozwój dialogu społecznego zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym. Jednocześnie musimy zadbać o to, by nasze siatki bezpieczeństwa socjalnego były adekwatne do celów, którym mają służyć. Dlatego właśnie przedstawiliśmy zalecenia dotyczące zapewnienia odpowiedniego dochodu minimalnego we wszystkich państwach członkowskich UE.
Podstawą tych wszystkich działań jest uczenie się przez całe życie. UE musi w nie intensywnie inwestować, aby powiodła się transformacja ekologiczna, cyfrowa i demograficzna. Dlatego właśnie rok 2023 ustanowiliśmy Europejskim Rokiem Umiejętności, a państwa członkowskie przeznaczyły na ten cel około 65 mld euro z funduszy UE.
- 1500 organizacji z UE przystąpiło do paktu w 14 ekosystemach przemysłowych
- 160 mln euro zainwestowano w inicjatywy na rzecz umiejętności
- 2 mln osób wzięło udział w działaniach w zakresie podnoszenia i zmiany kwalifikacji
- 15 500 programów szkoleniowych zostało opracowanych lub zaktualizowanych
NextGenerationEU i pobudzanie inwestycji europejskich
W 2022 i 2023 r. wspólnie zainwestowaliśmy 800 mld euro w konkretne, praktyczne projekty w ramach NextGenerationEU, przez co rozpoczęliśmy budowanie zrównoważonej, odpornej i konkurencyjnej Europy, aby zagwarantować dobrobyt wszystkim Europejczykom.
Podstawą NextGenerationEU jest Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), który jest bezprecedensowym źródłem zasobów finansowych dla wszystkich państw członkowskich. Państwa członkowskie wykorzystują te środki do wdrażania reform i inwestycji, które dogłębnie zmienią europejskie gospodarki i społeczeństwa z myślą o przyszłych pokoleniach. Wdrażanie instrumentu nadal przebiega w pełnym tempie.
Jednym z największych beneficjentów fińskiego planu odbudowy i zwiększania odporności jest Solar Foods – przedsiębiorstwo typu start-up produkujące białko w procesie biologicznym wykorzystującym zielony wodór. Białko to, opatentowane pod nazwą „Solein”, można wykorzystywać do produkcji dowolnej żywności dosłownie z powietrza. Nie jest to science fiction – firma otrzymuje już 33,6 mln euro na potrzeby fabryki demonstracyjnej w miejscowości Vantaa w Finlandii.
Strategia Global Gateway i pobudzanie globalnych inwestycji
UE nadal odgrywa kluczową rolę w budowaniu odpornej i zrównoważonej gospodarki światowej, która rozwija się z myślą o wszystkich. Global Gateway to plan na rzecz zrównoważonych inwestycji na całym świecie, wart 300 mld euro. Za jego pośrednictwem Komisja wspiera projekty infrastrukturalne najwyższej jakości, które zapewniają miejsca pracy, sprzyjają trwałemu wzrostowi, a także tworzą wartość na szczeblu lokalnym.
Pierwszym znaczącym osiągnięciem w ramach Global Gateway był pakiet inwestycyjny Afryka-Europa. Połowę początkowej wartości inwestycji w ramach Global Gateway – ok. 150 mld euro – przeznaczono na rozwój współpracy z partnerami afrykańskimi. Od tego czasu rozpoczęliśmy wdrażanie strategii Global Gateway w regionie Azji i Pacyfiku oraz Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Przewodnicząca Ursula von der Leyen zapowiedziała, że UE i jej państwa członkowskie zainwestują w tych regionach ponad 45 mld euro.
W tym roku na całym świecie w ramach strategii Global Gateway zainicjowano 90 projektów w sektorach cyfrowym, energetycznym i transportowym, których celem jest globalne wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej, edukacji i badań naukowych.
Ponowne ożywienie programu handlowego UE
Rady ds. handlu i technologii
W duchu współpracy międzynarodowej Unia powołała rady ds. handlu i technologii ze Stanami Zjednoczonymi i Indiami, aby wspierać produktywne partnerstwa i stawiać czoła wspólnym wyzwaniom.
Handel światowy
Pomimo wstrząsu w łańcuchach dostaw spowodowanego przez pandemię i rosyjską agresję na Ukrainę, poczyniliśmy postępy w promowaniu otwartości handlu dzięki wymiernym osiągnięciom w stosunkach z kluczowymi partnerami handlowymi. Przede wszystkim zakończono pomyślnie negocjacje w sprawie umów o wolnym handlu z Chile i Nową Zelandią i kontynuowano je z Australią, Mercosurem i Meksykiem, Indiami i Indonezją.
Bezpieczeństwo gospodarcze
20 czerwca Komisja i Wysoki Przedstawiciel przedstawili nową europejską strategię bezpieczeństwa gospodarczego. Koncentruje się ona na minimalizacji ryzyka wynikającego z niektórych przepływów ekonomicznych w kontekście coraz silniejszych napięć geopolitycznych i coraz szybszych zmian technologicznych, przy jednoczesnym zapewnieniu jak największej otwartości i dynamiki gospodarczej.
