Όπως κατέδειξε η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η δημοκρατία είναι μια εύθραυστη έννοια που πρέπει να καλλιεργείται και να προστατεύεται ανά πάσα στιγμή.
Προστασία του κράτους δικαίου
Το κράτος δικαίου είναι η ουσία που διατηρεί ενωμένη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Προσχωρώντας στην ΕΕ, και τα 27 κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να προασπίζουν το κράτος δικαίου, το οποίο είναι απαραίτητο για την προστασία των αξιών στις οποίες εδράζεται η ΕΕ: δημοκρατία, ελευθερία, ισότητα και σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Έχουν πλέον δημοσιευθεί τρεις ετήσιες εκθέσεις για το κράτος δικαίου σχετικά με τις τρέχουσες εξελίξεις στα κράτη μέλη σε τέσσερις βασικούς τομείς:
- Το δικαστικό σύστημα
- Το πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς
- Την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης
- Άλλα θεσμικά θέματα σχετικά με το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών
Πρόσθετα εργαλεία για τη διασφάλιση του κράτους δικαίου στην ΕΕ
Μηχανισμός για το κράτος δικαίου
Προωθεί τον ανοικτό διάλογο για το κράτος δικαίου μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών και της κοινωνίας των πολιτών.
Κανονισμός για την αιρεσιμότητα
Παρακολουθεί τις παραβιάσεις του κράτους δικαίου στα κράτη μέλη οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ.
Τον Νοέμβριο του 2021 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση σχετικά με τη διαφάνεια και τη στόχευση της πολιτικής διαφήμισης, στο πλαίσιο μέτρων που αποσκοπούν στην προστασία της ακεραιότητας των εκλογών και του ανοικτού δημοκρατικού διαλόγου.
Η δημοκρατία μπορεί να λειτουργήσει μόνο όταν οι πολίτες έχουν εύκολη πρόσβαση σε ελεύθερη και υψηλής ποιότητας ενημέρωση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ελευθερία και η πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης είναι απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού συστήματος και αποτελούν τομέα προτεραιότητας στο σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή δημοκρατία.
Τον Δεκέμβριο του 2021 η Επιτροπή ανακοίνωσε ένα νέο πρόγραμμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στο πλαίσιο του μηχανισμού «Η Ευρώπη στον κόσμο», ύψους 1,5 δισ. ευρώ, με σκοπό την ενίσχυση της στήριξης της ΕΕ για την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και του έργου των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο έως το 2027.
Η δημοκρατική πρόοδος συχνά εξαπλώνεται γρήγορα σε μια ολόκληρη περιοχή... γεγονός που δείχνει τη δύναμη που έχει η δημοκρατία να δίνει ώθηση και να καλλιεργεί την πεποίθηση ότι είναι εφικτή η θετική αλλαγή
Η Επιτροπή στηρίζει ενεργά τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών της Ουκρανίας, στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής βοήθειας ύψους 335 εκατ. ευρώ που χορηγήθηκε στην Ουκρανία. Η ευρωπαϊκή κοινωνία των πολιτών εντείνει επίσης την υποστήριξή της προς τους Ουκρανούς δημοσιογράφους.
Η Nadia Dobrianska μετακόμισε από το Κίεβο στο Cork, αφού μια οικογένεια Ιρλανδών προσφέρθηκε να φιλοξενήσει την ίδια και την οικογένειά της. Η Nadia τεκμηριώνει τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα εγκλήματα πολέμου που διαπράττονται από τον ρωσικό στρατό. Παίζει επίσης ιρλανδική φλογέρα και τραγουδά ιρλανδικά παραδοσιακά τραγούδια.
Οι προσεχείς προκλήσεις
Οι τεχνολογικές αλλαγές και οι κοινωνικές αναταραχές τα τελευταία χρόνια έχουν ως αποτέλεσμα πολλοί δημοσιογράφοι να μην είναι πλέον σε θέση να επιτελέσουν σωστά τη δουλειά τους. Έχουν τεθεί σε εφαρμογή ή βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας από την Επιτροπή τρία μέτρα για την αντιστροφή αυτών των τάσεων:
- Ασφάλεια των δημοσιογράφων — τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου Οι βασικές πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν τη δημιουργία ανεξάρτητων εθνικών υπηρεσιών υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων γραμμών βοήθειας, νομικών συμβουλών, ψυχολογικής υποστήριξης, αυξημένης προστασίας των δημοσιογράφων κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, και καταφυγίων για δημοσιογράφους και επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης που αντιμετωπίζουν απειλές.
- Νομοθεσία για την προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από καταχρηστικές αγωγές — Τα νέα μέτρα θα επιτρέψουν στους δικαστές να απορρίπτουν γρήγορα τις λεγόμενες «αγωγές SLAPP» (στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού) και θα ενδυναμώσουν τους δημοσιογράφους και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όταν αυτοί εκφράζουν τις απόψεις τους προς το δημόσιο συμφέρον.
- Πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης — Η εν λόγω πράξη θα κατοχυρώσει για πρώτη φορά στο δίκαιο της ΕΕ κοινές διασφαλίσεις για την προστασία της πολυφωνίας και της συντακτικής ανεξαρτησίας. Η ελευθερία και η πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης και η ασφάλεια των δημοσιογράφων παρακολουθούνται επίσης στις ετήσιες εκθέσεις για το κράτος δικαίου.
Γενναίοι δημοσιογράφοι διακινδυνεύουν τη ζωή τους καλύπτοντας τον ανθρώπινο αντίκτυπο του πολέμου στην Ουκρανία. Ο Frederic Leclerc-Imhoff, από τη Γαλλία, ήταν μόλις 32 ετών όταν έχασε τη ζωή του σε ρωσική επίθεση κατά αυτοκινητοπομπής ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία.
