Rosyjska agresja na Ukrainę dowiodła tego, że demokracja jest kruchym systemem, który trzeba systematycznie pielęgnować i chronić.
Ochrona praworządności
Praworządność jest spoiwem łączącym Unię Europejską. W momencie przystąpienia każde z 27 państw członkowskich zobowiązało się do obrony praworządności, która jest zasadniczym warunkiem poszanowania wartości, na których opiera się UE: demokracji, wolności, równości i poszanowania praw człowieka.
Opublikowano jak dotąd trzy roczne sprawozdania na temat praworządności poświęcone bieżącej sytuacji w państwach członkowskich w czterech ważnych obszarach:
- system wymiaru sprawiedliwości
- ramy antykorupcyjne
- pluralizm mediów
- inne kwestie instytucjonalne związane z mechanizmami kontroli i równowagi
Dodatkowe narzędzia służące ochronie praworządności w UE
Mechanizm praworządności
Promowanie otwartego dialogu na temat praworządności między instytucjami UE, państwami członkowskimi i społeczeństwem obywatelskim
Rozporządzenie w sprawie warunkowości
Monitorowanie występujących w państwach członkowskich przypadków naruszenia praworządności, które mogą mieć wpływ na interesy finansowe UE
W listopadzie 2021 r. Komisja przedstawiła wniosek w sprawie przejrzystości i targetowania reklamy politycznej w ramach środków mających na celu ochronę uczciwości wyborów i otwartej debaty demokratycznej.
Demokracja może funkcjonować tylko wtedy, gdy obywatele mają łatwy i bezpłatny dostęp do wysokiej jakości informacji. Z tego względu wolność i pluralizm mediów mają zasadnicze znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania systemu demokratycznego i stanowią obszar priorytetowy w europejskim planie działania na rzecz demokracji.
W grudniu 2021 r. Komisja ogłosiła nowy program na rzecz praw człowieka i demokracji w ramach instrumentu „Globalny wymiar Europy” o wartości 1,5 mld euro, aby zwiększyć wsparcie UE na rzecz rozpowszechniania i ochrony praw człowieka, podstawowych wolności, demokracji, praworządności oraz pracy organizacji społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka na świecie do 2027 r.
Postęp demokratyczny często szybko szerzy się w całym regionie, co pokazuje, jaką siłę ma demokracja, aby dawać impuls i zaszczepiać wiarę, że możliwe są zmiany na lepsze.
Komisja aktywnie wspiera niezależne media i społeczeństwo obywatelskie Ukrainy w ramach pomocy humanitarnej udzielonej Ukrainie w wysokości 335 mln euro. Europejskie społeczeństwo obywatelskie również zwiększa wsparcie na rzecz ukraińskich dziennikarzy.
Nadia Dobrianska przeprowadziła się z Kijowa do Cork, gdy irlandzka rodzina zaoferowała przyjąć ją i jej rodzinę. Nadia dokumentuje przypadki łamania praw człowieka i zbrodnie wojenne popełniane przez rosyjskie wojsko. Gra również na flecie irlandzkim i śpiewa tradycyjne pieśni irlandzkie.
Przyszłe wyzwania
Zmiany technologiczne i niepokoje społeczne w ostatnich latach utrudniają wielu dziennikarzom rzetelne wykonywanie ich pracy. Komisja wdrożyła lub opracowuje trzy środki mające na celu odwrócenie tych tendencji:
- Bezpieczeństwo dziennikarzy – zarówno w internecie, jak i poza nim – Kluczowe inicjatywy zakładają m.in. stworzenie niezależnych krajowych usług wsparcia, takich jak telefony zaufania, doradztwo prawne, wsparcie psychologiczne, skuteczniejsza ochrona dziennikarzy w czasie demonstracji i schronienie dla dziennikarzy i pracowników sektora mediów znajdujących się w sytuacji zagrożenia.
- Przepisy służące ochronie dziennikarzy i obrońców praw człowieka przed powództwami stanowiącymi nadużycie – Nowe środki umożliwią sędziom szybkie oddalanie strategicznych powództw zmierzających do stłumienia debaty publicznej i umożliwią dziennikarzom i obrońcom praw człowieka wypowiadanie się w interesie publicznym.
- Europejski akt o wolności mediów – Za sprawą tego aktu po raz pierwszy zapisane zostaną w prawie UE wspólne środki ochrony pluralizmu mediów i ich niezależności redakcyjnej. Wolność mediów, pluralizm i bezpieczeństwo dziennikarzy monitorowane są również w ramach rocznych sprawozdań na temat praworządności.
